Bron: verkeersbureaus.info
Zeeuws-Vlaanderen is een uniek stukje Nederland achter de barrière van het water van de Westerschelde met historische plaatsjes als Groede, Sluis en Retranchement. Ook hier was de strijd tegen het water: ik worstel en kom boven. Het water was ook een bondgenoot tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Tijd voor het fietsrondje van augustus 2020.
Een fietstochtje met een bootreisje beginnen geeft een extra cachet. Snel laten we de opmerkelijke contouren van het station van Vlissingen achter ons en krijgen vanaf de boot een fraaie blik op de stad van Michiel de Ruyter.
Vlissingen in de mist
In de tijden van de grote veerboten was het tijdens het ontschepen een gekrioel van rijen auto’s die het vaartuig verlieten. Op de opstelstroken stonden massa bolides te wachten om aan boord te rijden. Nu staan op het parkeerterrein nog wel auto’s van mensen die hier zonder vervoermiddel de ferry nemen naar Vlissingen, omdat het via de tunnel bij Terneuzen toch een flinke omweg is. Bovendien betaal je tol voor de tunnel. Ons ben zuunig, zeggen de Zeeuwen.
Tussen de mist kijken weer uit op Vlissingen, maar nu vanaf de duinen van Zeeuws-Vlaanderen. Er wordt nog voortdurend gewerkt om de zeewering te versterken. Het lijkt of Zeeland nog altijd bezig is met de slag tegen het water, dat er nu zo vredig bij ligt. Tijdens stormen kan de licht deinende plas zich ontpoppen tot een niets ontziende woeste massa. “Ik worstel en kom boven.” Het uitzicht vanaf de duinen duurt niet voor lang want we duiken naar beneden de polders in.
Het Zwarte Gat is een diepe kreek in het weelderige groen. Ooit was dit een zeearm tussen het eiland van Cadzand en het eiland van Groede. We krijgen een goed beeld van dit deel van Zeeuws-Vlaanderen dat ooit bestond uit diverse eilanden.
Oude zeearm
Het geheimzinnige landschap van oude kreken en rijkelijk groen was ideaal voor de Duitsers om een hoofdkwartier te vestigen voor dit deel van hun Atlantik Wall. Ingenieur Fritz Todt kreeg van Hitler persoonlijk de opdracht om het bunkerpark Stützpunkt Groede te realiseren. Voor de bouw werden dwangarbeiders en zelfs krijgsgevangen ingezet. Het park bestond uit gevechtsbunkers, maar ook onderkomens voor de manschappen met de namen “Villa Freundlich” en “Villa Mosselland”. De bunkers vormen een soort dorp met straatjes en perkjes. De camouflage was zo perfect dat de Canadese bevrijders op 25 oktober 1944 aanvankelijk dachten dat ze voor een gewoon dorp stonden.
Het opblazen van de bunkers zou te veel geld kosten. De toenmalige zelfstandige gemeente Groede gaf het gebied kreeg een recreatieve bestemming. Herten grazen nu tussen de sporen van de Tweede Wereldoorlog. Tussen de bunkers staat hotel-restaurant Het Vlaemsche Duyn.
Het Minuscule dorpje Groede is een van de leukste dorpen van Nederland. Alles lijkt hier een maatje kleiner. Door de militaire inundaties tijdens de Tachtigjarige Oorlog stond Groede blank. Alleen de kerktoren stak boven het water uit. In 1609 staakten de gevechten. De dichter en staatsman Jacob Cats vestigde zich in Groede. Onder “Vadertje Cats” werden 12 polders ingedijkt en kregen de bewoners van Groede weer droge voeten, Maar in 1621 kwam een einde aan het twaalfjarig bestand Grote delen van Zeeuw-Vlaanderen kwamen weer onder water. Midden op de Markt staat het standbeeld van Jacob Cats tussen de pittoreske geveltjes van de huisjes. De Slijkstraat is een museumstraatje met diverse oude ambachten. Jacob Cats vetrok later naar Den Haag. Zijn toenmalige woning in de residentie is nu het Catshuis: de ambtswoning van de minister-president.
Vlas in bloei
We kijken uit over uitgestrekte landbouwpercelen. De jonge zeeklei bleek zeer vruchtbaar. Bordjes langs de akkers geven toelichting over de gewassen die hier geteeld worden. Zeeuws-Vlaanderen is van oudsher het gebied van vlas, dat verwerkt wordt tot linnen. De aangrenzende steden in Vlaanderen kenden een belangrijke linnennijverheid en later industrie. Linnen werd echter steeds meer verdrongen door katoen en later kunststof. Er groeit echter nog steeds vlas in dit deel van Zeeland.
In juni of juli staan de vlasvelden in bloei. De blauwe bloemen sieren de velden. In augustus is het oogsttijd. Vlas wordt niet gemaaid, maar de planten worden machinaal uit de grond getrokken. Dat geeft meer opbrengst. De planten worden opgerold tot grote rollen. Elders staan bruine bonen. Ook dit gewas wordt zo optimaal benut, want de stengels en de peulen worden gevoerd aan het vee. We ervaren duidelijk de drooggevallen stromen. Op diverse plaatsen kijken we nog in een kreek met stilstaand water. Het water was eens een belangrijke verbinding.
Nederlands enige belfort
Een waterpoortje tussen de wallen van Sluis geven een sluiertje bloot van het stadje. Deze verdedigingwerken zijn opgeworpen door Prins Maurits. Zij hielden de rest van de Tachtigjarige Oorlog. Onmiskenbaar Vlaams is het Belfort met een middeleeuws karakter. Vanuit de toren hield men alles wat de stad naderde in de gaten, dus ook de vijand.
Verdedigingswerken
Als alarm liet men de klokken luiden. Een belfort uitte ook de trots van de stedeling. In België en het voormalige Franse deel van Frankrijk kennen diverse steden een dergelijke toren, maar het Belfort is de enige in Nederland.
Sluis was ooit een belangrijke havenplaats, maar door de verzanding van het Zwin werd het stadje afgekneld van de zee. Op de parkeerplaats van de Jumbo domineren de Belgische nummerborden. Een kar met boodschappen is in ons land aanzienlijk goedkoper dan in het slechts een kilometer verder gelegen België. De Belgen brengen ook graag een bezoek aan het centrum. De terrassen zitten vol met zuiderburen. Lekker eten is belangrijk voor de Vlaming.
Fort Oranje zakte in het Zwin
Het verzandde Zwin op de grens is nu een natuurgebied tussen Nederland en België. We fietsen wisselend op een naast de dijk naar het knusse vestingstadje Retranchement. Ook deze verdedigingswerken zijn aangelegd door Prins Maurits, maar in 1682 deed een stormvloed een deel van het stoere Fort Oranje in het Zwin zakken. Het stervormige Fort Nassau lijkt er nog bij te staan als in de jaren van Prins Maurits.
Cadzand-Bad was ooit een rustieke badplaats, maar nu rukt de bebouwing op. De Belgische kust is voor een groot gedeelte volgebouwd met een lange rij van hoge appartementencomplexen. De Belgen richten zich nu op Cadzand. Opmerkelijk is ook de toename van Franstaligen. We horen veel Frans op straat. De gemeenschap is heftig in discussie over hoeveel bebouwing er nog mag worden toegestaan. Beheerders van huisjes hebben niet graag Franstaligen: “Ze laten zo’n rotzooi na.” De Belgen komen ook met hun jachten. De nieuwe jachthaven wordt beheerd door de Royal Yacht Club België.
Opgehoogde Duinenrij
De zeewering wordt keurig om de Verdronken Zwarte Polder heen geleid. Door een storm zijn hier de duinen doorbroken en is een slufter ontstaan. Het is nu een nat natuurgebied met actieve slenken en geulen, waar het water nog vrij spel heeft om te spelen. Zo moeten grote delen van Zeeuws-Vlaanderen eruit gezien hebben.
Kakelvers visje eten in Breskens
De vuurtoren van Breskens lijkt ons de weg te wijzen. Opmerkelijk zijn de kleuren: witte en zwarte strepen. De vuurtoren is de grootste van gietijzer in ons land. Vanaf de toren krijgen we nog een beter uitzicht over het water en de polders. Breskens had een belangrijke militaire functie. In de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van het plaatsje verwoest door bombardementen. Nog altijd is de visserij naast het toerisme een belangrijke bron van inkomsten. Bij de visserhaven genieten we na bezoek van het visserijmuseum van een kakelvers visje
Route informatie
Fietsroute: Het westen van Zeeuws Vlaanderen
Land: Nederland
Provincie: Zeeland
Lengte: 50 km
Beginpunt: Veerhaven Breskens
Eindpunt: Veerhaven Breskens